Adres: Medenweg 5 Ten Post.
Terrein met resten van een borg (Freylema)
Een van de oudere bebouwde plekken in ons gebied. Vanaf 1300 tot nu toe, zegt Marijke Miedema in haar artikel uit 1999 over 2500 jaar bewoning in West-Fivelingo. Zij geeft de volgende beschrijving:
Fraayma, vroeger Fraylemahus:
Zo-nw gericht huis omgeven door een ronde gracht en singel. Het huis is
vervangen door een grote boerderij met een wagenschuur aan de noordzijde. Aan
de noordwestzijde is een deel van de gracht gedempt en de singel geslecht om
ruimte en toegang tot het achtererf te krijgen. Hoogte 102, contour 24, omg.
0-25.
In de Schotlijsten van het Dorpsterzijlvest (1470-1598), in
een artikel van R.H. Alma, vinden we de oorsprong van de naam van de boerderij
en de naam van het huis dat vooraf op deze plek stond.
In de lijsten wordt opgesomd wie hoeveel land heeft, om te
bepalen hoeveel “schot” (waterschapsbelasting) eenieder moet betalen.
In 1595 heeft Hilbrant Frayema 78 gras in de Oldersumer Edt (1 gras is ongeveer
een halve hectare)
In hetzelfde jaar heeft Hillebrant Frayelema 22 gras in de Huesbuer edt.
Hilbrant Frayema heeft dan 4 gras In de Poster Edt.
Bij de tweede regel staat een notitie: Elteken Steenhuis
In 1561 staat in de lijst voor het onderhoud van het
Vismaar:
Husbus: Elteken stenhus 22 grase.
Twee aanwijzingen die bevestigen dat het steenhuis dat er stond voor de Fraaimaheerd het Elteken Steenhuis was. We kennen dit steenhuis ook uit een andere bron, namelijk het Clauwboek van Christoffel van Ewsum uit 1628. Daarin worden de Edele Heerden van het Poster Eesterrecht genoemd. Een daarvan is het Elteken Steenhuis. Fraaimaheerd was dus een van de Edele Heerden in ons gebied.
Omdat er ook sprake is van “Fraylemahus” lijkt het dat Hilbrant
Fraylema zijn intrek in het bestaande steenhuis heeft genomen. Wie de nieuwbouw
pleegde is dus niet bekend. Er is wel een aanwijzing dat Hilbrant in 1595 al
was overleden. In de schotlijsten komen we zijn naam ook tegen in de
Tappeweerster eed. Dan staat voor zijn
naam Za, wat staat voor Zalige.
Het was van oorsprong een kloosterplaats. Eigendom van de abdij Bloemhof, Wittewierum.
In het boerderijenboek worden de gebruikers vanaf 1646 vermeldt.
Bewoners Fraaimaheerd 1885 - 1936
 |
| Familiefoto op Fraaimaheerd omstreeks 1926 |
Derk Knol (*16-4-1854) en Geertje Bebingh (*30-10-1856) verhuisden rond 1885 van een boerderij in Hoeksmeer naar Fraaimaheerd. Ik vermoed dat zij ook rond die tijd (of later?) een nieuw woongedeelte ( (de kop) hebben laten bouwen. Deze kop lijkt naar mijn gevoel wat aan de (oude) hals te zijn geplakt, gelet op de raampartijen van beide delen. Ook binnen, zo weet ik nog, hadden beide delen duidelijk verschillende bouwstijlen. Verder had het halsdeel een heel oude kelder, terwijl de kop een wat modernere kelder had.
Hun 5 kinderen op deze foto zijn:
- Frederika (*1879)
- Johannes Derk (*1880)
- Siemen Derk (*1882)
- Doewe Harko (*1884) en
- Frederikus Geerardus (*1891)
Positie op de foto:
Staande vlnr: Frederikus, de vrouw van Doewe, de vrouw van Siemen, Doewe, Frederika, Trijn (= dochter van Doewe) en Johannes.
Zittend vlnr: Geertje Bebingh, Catharina (= dochter van Siemen), Geertje met voor haar Derk (= beiden kinderen van Doewe), Derk Knol en Siemen.
De foto is gemaakt bij gelegenheid van de 70e verjaardag van Geertje Bebingh. Dat moet dus eind oktober 1926 zijn geweest.
Doewe en Siemen trouwden rond hun 30-ste en vestigden zich elders (Overschild resp. Ten Post). De rest hield het boerenbedrijf draaiende. Toen echter Johannes in 1936 overleed, kort na het overlijden van de beide ouders, hielden Frederika en Fredrikus het bedrijf voor gezien. Ze verhuurden de boerderij (zie verderop) en gingen rentenieren in Haren.
Frederikus was niet alleen de jongste, maar ook de meest kunstzinnige. Hij fotografeerde veel en trad daarnaast op als zanger waarbij hij zich op een banjoline begeleidde. Ook reisde hij veel. Ik sluit niet uit dat hij zelf de maker van deze foto is, omdat hij in het bezit was van een mechanische zelfontspanner c.q. timer en omdat hij erbij staat alsof hij op het laatste moment nog even is aangeschoven na het starten van de timer.
De 2 aangetrouwde dames waren zussen en kwamen uit Zeerijp. De linkse, Grietje Knol-Bosman, was getrouwd met Doewe. Hun jongste dochter Geertje was mijn moeder.
Siemen Knol trouwde in 1915 en woonde in Ten Post aan de Oldersumerweg. In het laatste boerderijtje van het rijtje oude woningen en is al lang geleden vervangen door nieuwbouw. In mijn tijd woonde er Hendrik Woltjer en zijn vrouw. De Woltjers hoorden vroeger beiden bij het personeel op Fraaimaheerd en woonden aanvankelijk in het arbeidershuisje dat er vlak bij staat. Ik vermoed dat zij vlak voor de oorlog naar Ten Post zijn getrokken, toen Siemen en vrouw ook in Haren gingen rentenieren.
Mijn ouders onderhielden zeer warme banden met de Woltjers en ik heb er vroeger vaak gelogeerd. En ’s winters aten wij er tussen de middag warm als het weer te bar was. Mijn moeder kende ze nog uit haar kindertijd. Vrouw Woltjer ging later zelfs nog met de bus naar Haren om Frederika en Frederikus, die samen een huis hadden, te helpen met de schoonmaak.
Verhuur Fraaimaheerd 1937 - 1953
In 1937 werd deze verhuurd aan Eltjo H. ten Have en Teda E. ten Have-Diddens, zij woonden en werkten er tot in 1953.
Het huurcontract dat in 1937 werd opgesteld biedt inzicht in de zaken die bij zo'n verhuring kwamen kijken.
In 1953 vestigden Kornelis Menko Burema en Geertje Knol zich op Fraaimaheerd. Geertje was de kleindochter van Derk Knol. Zij staat op de familiefoto in het midden, lachend. Ze woonden hier tot ze in 1960 naar 't Zandt vertrokken.
Siemen, Frederikus en Frederika verkochten de boerderij in november 1959 aan Simon Dallinga en zijn vrouw. Tien jaar later werd de boerderij verkocht aan de familie Klink.
Nieuwbouw woonhuis 2019
Opname vlak voor oplevering nieuwbouw in 2019